Τρίτη 2 Δεκεμβρίου 2008

οι συστάσεις είναι περιττές (μια θα αρκούσε)

H φράση 'οι συστάσεις είναι περιττές', είναι γνωστή στον κόσμο της χημείας: η σύσταση μερικών ουσιών είναι τόσο γνωστή, που δε χρειάζεται καν να αναφερθεί.  Αυτό που δε γνωρίζει ο πολύς κόσμος, όμως, είναι πως υπάρχει μια ομόηχη φράση και έξω από τον κόσμο της χημείας: 'οι συστάσεις είναι περιττές'. 

Προσέξτε πως οι δύο φράσεις ακούγονται ακριβώς ίδιες. Πείτε τις δυνατά, και εκπλαγείτε με την ομοιότητα. Θα έλεγε κανείς πως είναι δίδυμες, αν και οι οικογένειές τους το αρνούνται. 

Η πηγή αυτής της περίεργης σύμπτωσης δεν είναι το γνωστό κινηματογραφικό κλισέ των ασχέτων αλλά πανομοιότυπων ανθρώπων που συναντούν ο ένας τον άλλο και αποφασίζουν να ανταλλάξουν ζωές για μια μέρα ("η ομοιότητα είναι εκπληκτική!" - σας προκαλώ να βρείτε σενάριο τέτοιας ταινίας που δεν περιέχει αυτή την πρόταση). Είναι κάτι μάλλον σαν αυτό:

Image Hosted by ImageShack.us

Το μπέρδεμα δημιουργείται από τις λέξεις συστάσεις και συστάσεις, οι οποίες προέρχονται από τους ίδιους γονείς, άσχετα αν οι οικογένειές τους το αρνούνται. Και θα αποκαλύψουμε ευθύς αμέσως (συνεχίζω με τα κλισέ, είναι ας πούμε this post's own particular idiom), με αποδείξεις, την αλήθεια!

Το συνιστώ ήταν ένα θεοσεβούμενο, καθώς πρέπει ρήμα. Όμως ο κόσμος προχωρεί, οι καιροί αλλάζουν (o tempo'a, o mo'es), και οι θρησκείες το ίδιο. Οι θεοί που σεβόταν το συνιστώ ήταν δώδεκα και ζούσαν πάνω σε ένα βουνό, μέχρι που κάποιος το ανέβηκε και ανακάλυψε ότι δεν ήταν κανείς εκεί πάνω. Για να μην μακρηγορήσω, το συνιστώ αναγκάστηκε να αλλάξει όνομα, τόπο κτλ. Πήρε το όνομα ενός παλιού εξαδέλφου (του συστήσω), και άλλαξε τελείως ζωή. Κατά μια έννοια, ήταν σα να μπήκε σε ένα γλωσσικό πρόγραμμα προστασίας μαρτύρων (γουίτνες προτέξιον πρόγκραμ, αμέ)! Κλισέ.

 Η μαλακία είναι πως το αρχικό ρήμα επέζησε στη νεοελληνική! Και σαν καλή, χριστιανική γλώσσα, η νεοελληνική δέχτηκε και τα δύο ρήματα. Έτσι, μια μέρα κι εγώ, αθώος, χρειάστηκα ένα ουσιαστικό που να δηλώνει την πράξη του συστήνω. "...σύστηση; όχι, αυτό δεν υπάρχει. σύσταση; όχι, αυτό είναι του συνιστώ - γουέητ α μίνιτ!" Και κάπως έτσι φτάσαμε εδώ. 

Τελικά, εγώ είμαι γκρινιάρης, ή η νεοελληνική παραείναι δεκτική; Τσκ Τσκ. Αυτό το φαινόμενο έχει παραγίνει: λέξεις που έχουν αλλάξει σημασία, συνυπάρχουν με άλλες που έχουν κρατήσει την αρχική, ή με τις ίδιες τις αρχικές, και χωρίς καμία λογική σημαίνουν άλλα πράγματα. 

Αλλά πες ότι δεχόμαστε πως οι λέξεις αλλάζουν έννοια στην φυσική πορεία της γλώσσας. Σύμφωνοι. Άλλη μια βάσιμη απορία είναι, πως έφτασε η μετεξέλιξη του συνιστώ, να σημαίνει 'γνωρίζω κάποιον σε κάποιον άλλο'; Διευκρινίζω πως αυτό είναι ειλικρινής απορία, και δεν περιέχει κατάκριση (εντάξει, μπορεί λίγη). Μπάχαλο. 

Και η άχρηστη (αλλά διασκεδαστική) πληροφορία της ημέρας:

(σχόλιο σε λέξη από το λεξικό του κου Μπάμπι) συνίσταται-συνιστάται. Οι λέξεις διαφέρουν στη σημασία τους: Το συνίσταται σημαίνει (ανάλογα με την πρόθεση, με την οποία συντάσσεται): 1) "αποτελείται" [...] 2) "έγκειται, βρίσκεται, υπάρχει" [...]. Αντίθετα, το συνιστάται σημαίνει "προτείνεται, δίδεται η συμβουλή, γίνεται η σύσταση" [...]

Χα. Υπάρχουν πολλά που βρίσκω διασκεδαστικά, αλλά δε θα τα αναφέρω όλα. Το μόνο που απλά δεν μπορεί να μην αναφερθεί, είναι πως ένας από τους δύο τύπους είναι απλά λάθος. Και μάλιστα, θα τολμήσω να πω πως είναι ο δεύτερος, εφόσον το 'αι' στο τέλος της λέξης ήταν βραχύ, και επομένως δεν υπάρχει λόγος καθόδου του τόνου. Εάν κάνω λάθος, διορθώστε με. 

6 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Κι εντάξει, το ενεργητικής φωνής "συνίστημι" απλοποιήθηκε κι έγινε "συνιστώ". Φαίνεται όμως ο τόνος στη λήγουσα έδωσε τη λαθεμένη εντύπωση ότι πρόκειται, και άρα πρέπει να κλίνεται ως συνηρημένο σε -άω, -ώ. Εξού κι η ομορφιά "συνιστώμαι, συνιστάται, συνιστάται" με την έννοια προτείνομαι. Παρανόηση!
Θεωρώ ότι είναι πιο τίμιο να χρησιμοποιούμε τον αμιγώς νεοελληνικό τύπο "συστήνω" και "συστήνομαι" αντίστοιχα, με το μειονέκτημα όμως πως αυτός σημαίνει και γνωρίζω κάποιον σε κάποιον άλλο και προτείνω.

Nameless είπε...

Εδώ που τα λέμε, η χρήση που λες μου φαίνεται πολύ οικεία. Είμαι σχεδόν σίγουρος ότι έχω ακούσει κάποιον να λέει "δηλαδή; Τι συστήνεις;"

Χουμ. Από την άλλη βρίσκω τον τύπο αντιπαθητικό, οπότε δεν μπορώ να συμφωνήσω! Αλλά του ιτς χιζ όουν, μέχρι οι Έλληνες γλωσσολόγοι να πάρουν τα όπλα και να μας τα φτιάξουν όλα.

Ανώνυμο σχόλιο σε αυτό το μπλογκ δεν περίμενα :P (εκτός της μορφής "πωπω τι φλωράτζα που είσαι ρε μαλάκα, με τι κάθεσαι κι ασχολείσαι :) )

Ανώνυμος είπε...

Τσου, καμία σχέση, απλά μόλις ανακάλυψα πώς να γράφω σχόλιο με υπογραφή! :)

Ανώνυμος είπε...

Αναρωτιέμαι πώς σκατά δεν βρέθηκες κι εσύ το 2005 στο εσεφέφ. Δικός μας είσαι, κάπως έτυχε και σ' έφερε λίγο αργότερα το κύμα.

Αγαπώ αυτό το ποστ. Επίσης διασκέδασα απείρως με το "ΚΑΙ ΧΩΡΙΣ ΚΑΜΜΙΑ ΛΟΓΙΚΗ ΣΗΜΑΙΝΟΥΝ ΑΛΛΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ"("HOW IS THIS AN RPG ANYWAY"), με κάνει να θέλω να φτιάξω διάφορα σπελλς που θα είναι το μπέην της Νεράιδας της Λογικής. :P (Πάντως τα πράγματα που συμβαίνουν έχουν πάντα αιτία/ες, ολόκληρα δίκτυα, νεράιδα, και κάπως έτσι μπορείς να αγκαλιάσεις και πιο περίπλοκες δομές ως λογικές δομές. :P)

(Λέξη κατά των μποτ: prelex - εν αρχή ην ο λόγος; και πιο πριν;)

Ανώνυμος είπε...

Εμένα η αφελής και αγνωστικιστι(κιστι)κή μου ερμηνεία της έννοιας "γνωρίζω κάποιον σε κάποιον άλλον" είναι η εξής (παραθέτω ένα ευγλωττότερον εμού απόσπασμα από τους Βίους και Έθιμα των Λογοτεχνικών Γιγάντων του Ευρωπαϊκού Ημισφαιρίου του Ριχάρδου Ουϊδερσουώρθ*):
___
* Richard Withersworth, "The Lives and Mores of Literary Ogres of the European Hemisphere", μτφρ. Ιπποκράτη Ομηριάδη, εκδ. Καρακάξα 1963

Τον Παλιό Καλό καιρό, όταν ο Όσκαρ Ουάϊλντ και ο Σαίξπηρ* έπιναν τσάι και αψέντι στις κακόφημες γειτονιές του Λονδίνου, δεν μπορούσες να εμφανιστείς σε έναν πάρτη χωρίς προσόντα (όπως κάποιο πολύ μεγάλο ταλέντο, περιουσία, τίτλο, κάτι τελοσπάντων πολύ μεγάλο), κι επίσης δεν μπορούσες ν' ανακοινώσεις τον εαυτόν σου**.
___
* λαϊκιστί Σέξπυρ (ΣτΜ)
** announce oneself

Για να διεισδύσεις στην κοινωνία αυτήν της αριστοκρατικής Ελίτ του Μπωντλέρ και του Βολταίρου έπρεπε κάποιος διττώς να σε συστήσει (recommend και συνάμα introduce, με άλλα λόγια να σε παρουσιάσει λέγοντας μ' ένα σμπάρο το όνομά σου και τα προσόντα σου που σου δίνουν το δικαίωμα* να υπάρξεις σ' αυτόν τον ιδιαίτερο** κοινωνικό κύκλο.
___
* entitlement
** lofty

Τέλος παράθεσης. Αυτή λοιπόν η κοινωνική σύμβαση που είχε μεταφερθεί από τη Λυόν της Γαλλίας στην Ελλάδα μέσα την ιππάμαξα του Ρήγα Φερραίου είναι πιστεύω που προκάλεσε αυτήν την παρεξήγηση που τόσο μας έχει μπερδέψει.

Ι. Ομηριάδης

ΥΓ. Κάπτσα της ημέρας / Captcha of the day: Isencest (το μικρότερο δευτερεύον φρούριο του μάγου [istar] με το όνομα Saruman, στο οποίο διέπραττε όργια με τον χαμένο αδελφό του και μάγο Alatar τα ίχνη του οποίου είχαν χαθεί μετά την άφιξη των αδελφών μάγων [istari] στη Μέση Γη. Εξ ού και το όνομά του)

Ανώνυμος είπε...

Διόρθωση (4η παράγραφος, 2η πρόταση, 17η λέξη): στην

ΥΓ. 2ον Κάπτσα της ημέρας / 2on Captcha of the day: theisto (θεϊστώ: η θεούσα στα παραδοσιακά Ελληνικά της ΒΑ Αιτωλοακαρνανίας του τέλους του 19ου αι.)